In het bestuursakkoord is afgesproken dat de gemeente een solide financiële huishouding voert met structureel sluitende jaar- en meerjarenbegroting 2018-2021.

Het jaar 2018 is structureel sluitend en dit geldt ook voor de meerjarenbegroting 2019-2021. Deze begrotingsjaren hebben een structureel voordelige uitkomst. De voordelen zijn naast het gevoerde financiële beleid van de afgelopen jaren ook een gevolg van de verbetering van de Algemene Uitkering in de meicirculaire 2017. Hiervan bent u via een raadsmededeling op de hoogte gesteld. Na jaren van bezuinigingen en heroverwegingen kon bij de Voorjaarsnota 2017 al een klein bedrag aan nieuw beleid worden ingevuld. In het hoofdstuk “verdeling begrotingsoverschotten“ stellen wij voor deze ruimte aan te wenden voor het oplossen van knelpunten in bestaand beleid. Daarnaast wordt voorgesteld voor nieuwe beleidsvoornemens budget vrij te geven en de investeringsmiddelen te verhogen voor het uitvoeren van een aantal projecten.

Naast de voordelige uitkomsten van de begroting zijn er ook voldoende eenmalige en structurele middelen beschikbaar voor het opvangen van risico’s. Bij deze middelen moet gedacht worden aan de specifieke en generieke weerstandsreserves en aan de structurele stelpost autonome ontwikkelingen. De grootste risico’s bevinden zich op het terrein van: het sociaal domein, grondexploitatie bedrijventerreinen en bijstandsuitkeringen.

Door de raad werd op 19 juli 2017 de Voorjaarsnota 2017 vastgesteld. Dit betekende dat na het vrijgeven van budget voor nieuw beleid de uitkomst van de begroting voor de jaren 2018 tot en met 2021 nihil was. In de raadsvergadering van 5 juli besloot de raad de hogere structurele kosten van de Viking ten laste van de algemene middelen te brengen. Dit was nog niet in de uitkomst van de begroting, zoals gepresenteerd in de Voorjaarsnota 2017, opgenomen. De uitkomst van de begroting 2018-2021 na dit besluit is dan vanaf 2019 € 34.000 nadelig.

(bedragen x € 1.000)

Op basis van autonome ontwikkelingen moet de begroting worden aangepast.

(bedragen x € 1.000)

Toelichting

1. Leges reisdocumenten

Bij de Voorjaarsnota 2017 zijn de nadelen van de afname leges reisdocumenten als gevolg van de invoering van de tienjarige geldigheidsduur voor paspoorten en identiteitskaarten voor volwassenen ingeboekt. Met betrekking tot de toen ingeschatte afname van de personeelskosten zijn er frictiekosten.

2. Formatie team Inkomensondersteuning

In de Voorjaarsnota 2016 is op basis van het formatiecalculatiemodel eenmalig in 2016 eenmalig 2,53 fte extra formatie toegekend naar aanleiding van de ontwikkeling van de caseload. Omdat de caseload in 2016 bleef stijgen is dit budget in 2017 gecontinueerd. In 2017 lijkt het volume enigszins te stabiliseren en voor 2018 gaan we vooralsnog uit van een gelijkblijvend volume, waarbij wel wordt ingezet op extra uitstroom. De caseload blijft hiermee vooralsnog boven het niveau van 2016, waardoor de aanvullende formatie van 2,53 fte ook in 2018 benodigd is voor een adequate dienstverlening. Voorgesteld wordt hiervoor in 2018 een uitbreiding van de loonsom met € 149.000 op te nemen.

3. Formatie sociale recherche

In 2017 is de formatie van de sociale recherche eenmalig uitgebreid met 0,5 fte om de toename van meldingen van sociale fraude te kunnen afhandelen. Deze aanpak blijkt succesvol. In het eerste halfjaar van 2017 zijn 75 extra onderzoeken uitgevoerd. Hierdoor wordt een fraudebedrag van € 70.000 teruggevorderd en is voor een bedrag van € 200.000 (jaarbedrag) aan uitkeringen beëindigd. Voorgesteld wordt om ook deze uitbreiding ad. € 47.000 te continueren in 2018 om zodoende de capaciteit van de sociale recherche op een wenselijk niveau te houden.

4. Areaal OZB

In november wordt ook in de begrotingsvergadering het nieuwe tarief ozb vastgesteld. Het nieuwe tarief wordt berekend op basis van de opbrengst ozb in de begroting 2017 plus 3%. Dit is exclusief de meeropbrengst voor areaal. In de begroting 2018 was rekening gehouden met een meeropbrengst door areaal van € 50.000. Dit blijkt nu € 100.000 te zijn.

5. Algemene Uitkering (meicirculaire 2017)

Dit betreft de uitkomst van de meicirculaire 2017. Van deze uitkomst is de raad via een raadsmededeling op de hoogte gesteld. Zie voor een uitgebreidere toelichting de bijlage.

6. Stelpost lonen en prijzen

In de Voorjaarsnota 2017 zijn we voor 2018 en verder uitgegaan van een stijging van de contractlonen en sociale lasten van 1,5% respectievelijk 1% per jaar.

Op basis van de uitkomsten van de meicirculaire Algemene uitkering is de stelpost lonen verhoogd vanaf 2018-2021 voor het onderdeel contractlonen met extra 0,5% en voor sociale lasten met extra 0,5%. Ook werd de stelpost aangepast voor de veranderde prijsindex. Via een raadsmededeling meicirculaire 2017 is de raad hiervan op de hoogte gesteld.

Begin juli is er overeenstemming bereikt tussen de VNG en de bonden over een nieuwe cao voor de gemeenteambtenaren. De nieuwe cao loopt tot en met 1 januari 2019. In september weten we of de cao door de diverse achterbannen akkoord wordt bevonden en dan definitief bekrachtigd wordt.

In de nieuwe cao wordt met betrekking tot de loonparagraaf voorgesteld:

• 01‑08‑2017: salarisverhoging 1%;
• 01‑12‑2017: IKB-verhoging eindejaarsuitkering 0,5%;
• 01‑01‑2018: salarisverhoging 1,5%;
• 01‑07‑2018: IKB-verhoging eindejaarsuitkering 0,25%;

Op basis van het bovenstaande wordt de stelpost prijzen en lonen aanvullend verhoogd.

7. Storting in generiek weerstandsvermogen

In de begroting 2018-2021 zijn voor een aantal onderwerpen nadelige autonome ontwikkelingen geraamd waarvan we nu al inschatten dat deze in 2022 een nadeliger uitkomst hebben dan in 2021. Dit betreft de structurele bedragen voor:

• Veiligheidsregio (kosten functioneel leeftijdsontslag) € 189.000;
• leges reisdocumenten € 121.000;
• vervallen putting uit reserve Vitens € 124.000

Door in 2021 voor deze nadelen nu al een last op te nemen ontstaat er voor deze onderwerpen op voorhand al geen nadeel in de uitkomst van de jaarschijf 2022. De jaarschijf 2022 wordt als nieuwe jaarschijf bij de Voorjaarsnota 2018 aan de meerjarenbegroting toegevoegd. Het bedrag van € 434.000 wordt daarom in 2021 gestort in de generieke weerstandsreserve.

Na autonome ontwikkelingen bedraagt de uitkomst van de begroting 2018-2021:

(bedragen x € 1.000)

Het begrotingsoverschot bedraagt in 2018 € 2,3 miljoen en loopt in 2021 af naar € 1,5 miljoen. Voorgesteld wordt de begrotingsoverschotten te gebruiken voor het oplossen van knelpunten bestaand beleid en voor dekking van nieuwe beleidsvoornemens.

(bedragen x € 1.000)

Toelichting

a. Onkruidbestrijding

Als gevolg van het overgaan op onkruidbestrijding zonder chemische bestrijdingsmiddelen is de beeldkwaliteit van de openbare ruimte verminderd. Tevens kan dit leiden tot kapitaalvernietiging. De bij de begroting 2017 extra beschikbaar gestelde middelen worden de komende jaren verder aangevuld. Het gaat om structureel € 100.000 vanaf 2018, met eenmalig een aanvulling van € 100.000 in 2018.

b. Verbeteren klantcontact

Het voorstel is om het proces voor het afhandelen van meldingen en vragen van inwoners te verbeteren. Deze verbeterslag betreft onderdeel van de totale dienstverlening van de gemeente. Het bedrag is gebaseerd op een extra investering in het verbeteren van de meldingenapplicaties en bijbehorende technische ondersteuning, zowel bij gemeente als bij verbonden partijen. Het verbeteren van het meldingenproces moet bijdragen aan betere informatievoorziening en communicatie richting inwoners. Daarnaast moeten de verbeteringen meer informatie opleveren op basis waarvan de gemeente kan bijsturen. Uit analyse van het meldingenproces blijkt dat dit noodzakelijk is; het leeft bij collega’s en inwoners.

c. Jurist handhaving

De laatste jaren neemt het aantal handhavingsverzoeken uit de samenleving fors toe. Dat geeft in toenemende mate druk op de juridische ondersteuning. Er is sprake van een trend die naar verwachting door zal zetten. Het is nog niet zover, maar als de nieuwe Omgevingswet in werking zal treden zal het accent verschuiven van het verlenen van vergunningen naar handhaving. Dit wordt bevestigd door een rekenkameronderzoek uit 2017 en een dit jaar uitgevoerd benchmark naar prestaties, kosten en opbrengsten van de Wabotaken. Conclusie uit beide onderzoeken is dat de formatie voor Toezicht en Handhaving structureel niet in staat is om handhavingstaken op het gewenste niveau te realiseren. Om die reden wordt voorgesteld om de formatie structureel met 1 fte uit te breiden met een jurist handhaving.

d. Taakstelling private bouwtoetsing

In de begroting van 2017 is besloten structureel te bezuinigen op het uitoefenen van bouwtoezicht, waarbij werd geanticipeerd op in aantocht zijnde wetgeving. Bedoeling daarvan was om meer toezicht aan de markt over te laten. Dat zou in 2018 tot een bezuiniging van € 75.000 moeten leiden. Het desbetreffende wetsvoorstel Wet Private Kwaliteitsborging is echter door de minister bij de Eerste Kamer teruggenomen. De voorgestelde transitie blijkt politiek niet haalbaar. Daardoor valt de onderbouwing van deze taakstelling weg. Voorgesteld wordt om deze structureel terug te draaien.

e. Onderzoek en rapportage fietsroutes

Vanuit de doelstelling om de bereikbaarheid van Deventer duurzaam te verbeteren, zullen verdere investeringen nodig zijn in de fietsinfrastructuur. In 2018 willen we het uitvoeringsprogramma Fiets actualiseren. De basis hiervan ligt in het fietsbeleidsplan 'Deventer Fietst', de regionale 'Fietsvisie Stedendriehoek' en de fietsagenda Zuid. Insteek is te komen tot een effectieve inzet van middelen. Belangrijke aspecten zijn het verbeteren van het comfort en verkleinen van reistijden. Voor de actualisatie worden fietsdata gebruikt (zoals vertragingen op routes). Voor de programmering is niet alleen het effect op bereikbaarheid, maar ook op verduurzaming, vitaliteit en leefomgeving van belang. Het uitvoeringsprogramma geeft richting om zo maximaal mogelijk rendement op investering te bereiken. Het uitvoeringsprogramma gaat in op routes, voorzieningen en gedrag.

f. Acquisitie grondexploitatie A-1

De economie groeit en de belangstelling voor kavels groeit. Deze belangstelling laat zich nog niet uiten in een significante stijging van kavelverkoop in bedrijvenpark A1. Mede naar aanleiding van de bespreking in de raadstafel van de motie accountmanagement wordt voorgesteld voor acquisitie een budget beschikbaar te stellen. Om onderscheidend te kunnen opereren en de stijging van kavelverkopen waar te maken, stelt het college voor in 2018 eenmalig ten laste van de algemene middelen voor aquirerende activiteiten € 50.000 beschikbaar te stellen. Voor 2019 komt eveneens € 50.000 beschikbaar. waarbij onderzocht wordt of een dergelijke uitgaaf ten laste kan worden gebracht van de grondexploitatie A-1. Deze activiteiten kunnen verschillende vormen hebben ( zowel materiaal als menskracht) waarbij ook onderzocht zal worden of en zo ja, in welke mate met Deventer werkgevers afspraken gemaakt kunnen worden om een maximaal rendement te bewerkstelligen.

g. Voorbereidingskosten DOIC

Binnen programma 6 zijn procesmiddelen gefaseerd ingezet voor de ontwikkeling van het DOIC op het Akzo terrein (€ 50.000 in 2016 en € 100.000 in 2017). Tot het moment van feitelijke start van het DOIC zal dit budget naar verwachting onvoldoende zijn. Vanwege de complexiteit duren de onderhandelingen langer. Dit vraagt om zowel meer ambtelijke inzet als externe advisering (inhoudelijk, juridisch, taxaties, contracten). Wij verwachten dat voor 2018 € 50.000 aanvullende middelen nodig zijn tot aan de start van het DOIC.

h. Zorgpolis minimabeleid

In 2017 heeft Deventer i.s.m. Eno/Salland een verbreding van het pakket collectieve zorgverzekering minima geboden. Inwoners in een minimapositie kunnen sinds dit jaar ook het eigen risico herverzekeren. De gemeente Deventer betaalt een deel van deze herverzekering waardoor de inwoner met een minimuminkomen uiteindelijk minder geld kwijt is aan het eigen risico dan de huidige € 385,00. Het totale pakket collectieve zorgverzekering is een succes en heeft tot een flinke stijging van het aantal verzekerden geleid. Dit heeft geleid tot een structurele overschrijding van de begroting met € 100.000. Voorgesteld wordt dit te dekken uit de algemene middelen. Het onderwerp eigen risico is een belangrijk gespreksonderwerp in de kabinetsformatie en daarna in de Tweede Kamer. Ingeval dit leidt tot een lager eigen risico, wat zich vertaald in een lagere bijdrage vanuit de gemeente Deventer aan de collectieve zorgverzekering, worden de extra gevraagde middelen weer toegevoegd aan de algemene middelen.

i. Onderhoud panden (programma Meedoen)

Het verbindingscentrum De Vijfhoek (Andriessenplein 1) draait sinds begin dit jaar op een vergelijkbare wijze als het verbindingscentrum De Fontein (Colmschate Zuid). Daarbij wordt invulling gegeven aan de beweging van individueel zorggebruik naar algemene voorzieningen. Ook is het sociaal team hier gehuisvest. De beweging is gestart en leidt tot maatschappelijke opbrengsten. Het verbindingscentrum zit in een gemeentelijk pand waarbij vanaf 2021 de kostprijsdekkende huur € 58.000 bedraagt. Daarnaast zijn er nauwelijks beïnvloedbare (meerdere gebruikers, één ketel) extra energie- en beheerlasten van € 20.000 per jaar. Een huurprijs van maximaal € 25.000 wordt haalbaar geacht voor dergelijke bewonersinitiatieven. Voorgesteld wordt om het verschil tussen de werkelijke huisvestingslasten en de maatschappelijk haalbare huur vanuit de algemene middelen beschikbaar te stellen voor de continuering van dit initiatief.

j. Vervanging sporthal Keizerslanden

Sportbedrijf Deventer verzorgt in opdracht van de gemeente Deventer het beheer en exploitatie van vrijwel alle sporthallen. Dit voor zowel gebruik door het onderwijs (gymlessen) als sportverenigingen. Uit de bezettingsoverzichten zien we dat alle sporthallen optimaal gebruikt worden. Ook vanuit verenigingen krijgen we in toenemende mate het signaal dat er sprake is van krapte in het gebruik en verenigingen zelfs uitwijken naar omliggende gemeenten. Daarbij zien we ook een ontwikkeling waarbij buitensporten in toenemende mate aanvullend zaalcapaciteit zoeken voor de winterperiode. Een signaal dat vanuit verenigingen wordt afgegeven is dat het gebruik versnipperd raakt. Dit maakt dat we vanuit efficiencyoverwegingen voorstellen om niet een stand alone gymzaal in het nieuwe EHL te realiseren, maar de verbinding te leggen met nieuwbouw van sporthal Keizerslanden. Een gymzaal bij de nieuwbouw EHL is te klein voor gebruik door sportverenigingen en de wens vanuit de maatschappij naar multifunctionele sportruimte neemt toe. Sporthal Keizerslanden is aan het einde van de levensduur en vervanging is op termijn noodzakelijk om de beschikbare zaalcapaciteit op peil te houden. Door de nieuwbouw van sporthal Keizerslanden te verbinden met de nieuwbouw van het EHL wordt, met een efficiënte inzet van middelen, een accommodatie gerealiseerd die voldoet aan de behoeften vanuit zowel sport als onderwijs. Vooralsnog wordt, op basis van een eerste grove raming, rekening gehouden met een investering van € 4,5 miljoen (inclusief sloopkosten). Deze investering leidt vanaf 2020 tot een structurele exploitatielast van € 200.000.

k. Onderhoud panden (programma Economie, kunst en cultuur)

Als gevolg van het besluit in het kader van de Vastgoednota en het beheerplan Vastgoed (2015) worden de panden in gemeentelijk bezit onderhouden conform de opgestelde Meerjaren Onderhoudsplannen (MJOP’s) op het afgesproken niveau.

Hierdoor stijgen de lasten voor programma 10 met een substantieel bedrag. Het gaat om een relatief hoog bedrag omdat de financiële verantwoordelijkheid voor een aantal topmonumenten zoals de Waag, de Bergkerk, Bolwerksmolen, de Lebuïnustoren en de kerktoren in Bathmen in dit programma is belegd.

Een aantal van deze objecten, zoals o.a. de Lebuinustoren, de Bolwerksmolen, de kerktoren in Bathmen, biedt geen huisvesting aan binnen programma 10 gesubsidieerde organisaties. De stijging van de onderhoudskosten van deze panden wordt gedekt uit algemene middelen.

l. Voorbereidingskosten Poort van Deventer

Voor de procesorganisatie van de Poort van Deventer -die zich richt op het op gang brengen van een samenhangende aanpak van deze organische gebiedsontwikkeling vanaf de afslag snelweg A1 tot de Deventer binnenhaven, was in de begroting van 2017 eenmalig € 150.000 opgenomen.

Hiervan is inmiddels € 135.000 besteed en zal het restant van € 15.000 nodig zijn voor de rest van 2017. Het tot wasdom laten komen van deze publiek-private samenwerking vergt ook in 2018 nog een éénmalige investering. Het gaat dan om een bedrag van € 60.000 voor het dekken van de uren van de gemeentelijk projectmanager in het kwartiermakersteam. Voor dit bedrag kan gedurende 45 weken in 2018 10 uur per week besteed worden aan deelname aan het kwartiermakersteam en sessies met ondernemers.

m. I-visie ICT

In de raad is op 27 september 2017 de I-visie 2018-2021 vastgesteld. De ambitie is in de uitvoeringsplannen van de werkorganisatie DOWR-i en informatieveiligheid concreet gemaakt en verbonden aan de benodigde middelen. Deze stukken zijn ter informatie aan de raad ter beschikbaar gesteld teneinde voor de begrotingsbehandeling te kunnen beschikken over een financiële vertaling van de I visie in benodigde middelen. In de begroting is het uitvoeringsscenario 'midden' opgenomen als budgettair kader. Voor de prestatie verwijzen we kortheidshalve naar de uitvoeringsplannen.

n. Prijscompensatie gesubsidieerde instellingen

Voor gesubsidieerde instelling wordt de jaarlijkse subsidie geïndexeerd met een % voor prijscompensatie. De afgelopen jaren is in het kader van bezuinigingen/heroverwegingen Kwestie van Kiezen 2012 de prijscompensatie een aantal jaren achtereen gekort. Aangezien de begroting na lange tijd weer een overschot heeft, willen we deze kortingen voor een deel in 2018 compenseren. Voor 2018 was de prijscompensatie berekend op 0,4 %. Dit percentage verhogen we eenmalig met 1%. De kosten hiervan bedragen structureel € 245.000, waarvan we € 30.000 dekken uit de stelpost autonome ontwikkelingen en € 215.000 uit de algemene middelen.

o. Beheersplan IJsseloevers

Afgelopen jaren is er ruimtelijk veel veranderd aan de IJsseloevers onder andere vanuit het project Ruimte voor de Rivier. Doelstelling was de zone tussen de bruggen meer geschikt te maken voor recreatieve doeleinden. Dit is gelukt. Met de toename van het gebruik, neemt helaas de overlast ook toe. Bij de aanpassing van de IJsseloevers moet gedacht worden aan de inrichting die past bij de behoefte en het gebruik dat nu al spontaan plaatsvindt. Het accent zal liggen op verblijf, oeverrecreatie en op bereikbaarheid/toegankelijkheid voor met name de bezoekers op de fiets. Dus er is behoefte aan deugdelijke en voldoende fietsparkeervoorzieningen, afvalvoorzieningen, zit gelegenheden etc. op diverse locaties en bij de ingangen van het gebied.Er is een beheersplan IJsseloevers in voorbereiding. Hierin worden maatregelen uitgewerkt om het gebruik meer te faciliteren en de nadelige gevolgen te beheersen. De eerste maatregelen willen we doorvoeren voor de zomerperiode van 2018. Om te beginnen wordt eenmalig in 2018 en in 2019 € 100.000 beschikbaar gesteld.

p. Motie incidentele en culturele activiteiten

De raad heeft op 19 juli 2017 bij motie het college opgedragen:

• Een bedrag van € 100.000 op te nemen in de Programmabegroting 2018-2021 voor een Fonds Cultuur en Economie voor de jaren 2018-2019, dat bestemd is voor nieuwe creatieve en innovatieve culturele initiatieven.
• Dit bedrag van in totaal € 200.000 ten laste te brengen van de reserve Kunstaankopen.

Na behandeling van de Voorjaarsnota in juli jl. bleek dat de Reserve Kunstaankopen nog een aantal lopende verplichtingen kent. Het College heeft geconstateerd dat in het kader van behoorlijk bestuur deze verplichtingen behoren te worden nagekomen. Dit betekent dat de informatie die bij de motie met de kennis van dat moment is gedeeld, onvolledig was. Het college hecht eraan om de aangenomen motie wel tot uitvoering te brengen, met het oog op mogelijke vernieuwing”.

Het nog niet bestemde deel van de reserve Kunstaankopen bedraagt op dit moment € 53.717. Om die reden stelt het college voor om voor de resterende dekking in de jaren 2018 en 2019, totaal maximaal € 150.000 ten laste te brengen van algemene middelen. De bijdrage uit de reserve kunstaankopen is daarmee € 50.000 in 2018.

q. Incidentele en structurele investeringsmiddelen

Zie voor een toelichting het hoofdstuk Investeringsplanning.

Naast de specifieke weerstandreserve (afdekken van de risico’s grondexploitatie en risico’s WWB-I uitgaven, zie paragraaf weerstandvermogen) is er ook een generieke weerstandreserve. Deze reserve dient als dekkingsmiddel voor het opvangen van nadelen die op verschillende terreinen kunnen ontstaan zoals: opvangen verliesvoorzieningen/afwaarderingen grondexploitaties (groter dan aanwezig in specifiek weerstandvermogen), risico’s gemeentegarantie, mutaties Algemene uitkering, faseringsverschillen taakstellingen, frictiekosten taakstellingen, rentemutaties, knelpunten sociaal domein.

(bedragen x € 1.000)

Toelichting:

6. Sluiskwartier:

Dit betreft het raadsbesluit van 31‑05‑2017 inzake grondexploitatie Sluiskwartier. Op basis van dit besluit kreeg het college van B en W opdracht tot het herzien van de gebiedsexploitatie Sluiskwartier waarbij de bijdrage vanuit het Parkeerfonds van € 1,4 miljoen vanuit de Algemene Reserve gefaseerd en op termijn teruggestort wordt in het Parkeerfonds. Voorlopig ramen we dit p.m.

7. Raadsonderzoek Viking:

De totale kosten bedragen € 150.000, waarvan in 2017 € 80.000 uit deze reserve wordt geput.

In de begroting 2018-2021 is een aantal taakstellingen in de diverse programma’s verwerkt waarvan de definitieve invulling nog moet worden gerealiseerd. De hardheid van de invullingen van de taakstellingen bepaalt ook of we kunnen spreken van een reëel sluitende begroting. De belangrijkste taakstellingen betreffen: de verkoop panden en gronden Deventer NO en de transformatie binnen het Sociaal domein. Op dit moment gaan we ervan uit dat de taakstellingen zullen worden gerealiseerd. Bij de Voorjaarsnota 2018 wordt dit opnieuw beoordeeld.